Λουκρήτιος Και Ταρώ

Το έργο του Λουκρητίου De Rerum Natura (Περί φύσεως των πραγμάτων) είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα της λατινικής ποίησης και φιλοσοφίας. Μέσω αυτού αποκαλύπτεται η διδασκαλία του Έλληνα φιλοσόφου Επίκουρου, του προγόνου της σύγχρονης φυσικής επιστήμης. Αν και η φιλοσοφία του Επίκουρου ήταν άκρως υλιστική, ο Λουκρήτιος έδωσε στο έργο του μια εκλαϊκευμένη ποιητική μορφή, ανατρέποντας τις στρεβλές αντιλήψεις των συγχρόνων του που παρέμεναν εγκλωβισμένοι στα δεσμά των παθών, της προκατάληψης, των δεισιδαιμονιών και του φόβου του θανάτου.
Πώς όμως σχετίζονται όλα αυτά με την καρτομαντεία; Μελετώντας το έργο του Λουκρητίου, εντόπισα ένα απόσπασμα που αναφέρεται στην ολιγάρκεια. Μέχρι εκείνο το σημείο περιγράφεται η δημιουργία του κόσμου, η εξέλιξη των ειδών, η γέννηση του ανθρώπου και η ανάπτυξη των πρώτων κοινωνιών. Η εφεύρεση του πλούτου ήταν μια φυσική εξέλιξη στις κοινωνίες αυτές για την αναγκαία συναλλαγή αγαθών. Ως ποιο βαθμό όμως ο πλούτος επηρέασε τις ζωές των ανθρώπων ώστε να χαθεί η ισορροπία και να θεμελιωθούν οι πρώτοι νόμοι περιγράφεται στο απόσπασμα αυτό (1105, 1136) που υπό το πρίσμα ενός καρτομάντη θα μπορούσε να περιγραφεί με τις εξής κάρτες Ταρώ:
Στις παραγράφους αυτές, ο Λουκρήτιος αναφέρεται στον φθόνο, την αλαζονεία και τη ματαιότητα που δημιουργεί ο πλούτος όταν χτίζεις όλο σου το είναι πάνω σε αυτόν για να υποτάξεις του άλλους.
Μα οι άνθρωποι επιθύμησαν τη δύναμη και τη δόξα για να στηρίξουν το έχει τους σε στέρεα θεμέλια και να μπορούν να ζουν ευχάριστη ζωή ήσυχα μες στα πλούτη
(Διάβολος).
Και από την κορυφή, σαν κεραυνός ο φθόνος τους χτυπά και τους γκρεμίζει με καταφρόνια στα μαύρα Τάρταρα
(Πύργος).
Ας μην ξεχνάμε πως η αμέσως προηγούμενη κάρτα του Πύργου είναι ο Διάβολος. Το αλυσοδεμένο ζευγάρι του Διαβόλου αναζήτησε τις απολαύσεις και τα υλικά αγαθά σε τέτοιο βαθμό που η επιτυχία του οδήγησε στην αλαζονεία. Η πνευματική συνείδηση (κεραυνός) ανατρέπει την αντίληψή τους και το δημιούργημά τους καταρρέει.
… οι γνώσεις τους υπαγορεύονται από ξένα χείλη, κι οι επιθυμίες τους καθορίζονται από αυτά που ακούν από άλλους…
(Διάβολος) …κι όχι από τις μαρτυρίες των δικών τους αισθημάτων
(Ερωτευμένοι).
Εδώ διαφαίνεται η διαφορά ανάμεσα στο ζευγάρι που συναντάμε στην κάρτα των Εραστών και σε εκείνο της κάρτας του Διαβόλου. Το πρώτο ζευγάρι, που απεικονίζεται στον κήπο της Εδέμ, αντιπροσωπεύει την αθωότητα, τη νεότητα, την αγάπη, όταν ακόμα τα συναισθήματα τους παρέμεναν αγνά, προτού δαγκώσουν τον απαγορευμένο καρπό και μολυνθούν από τις υλικές επιθυμίες.
Το ζευγάρι στην κάρτα του Διαβόλου, είναι ακριβώς το ίδιο ζευγάρι μετά την Πτώση, έχει εκδιωχθεί από τον Παράδεισο και έχει μολυνθεί από την δύναμη του Διαβόλου. Υπακούει πλέον σε έναν ξένο αφέντη που καθορίζει εκείνος τα συναισθήματα και τις επιθυμίες του. Η αλυσίδα μοιραία τους συνδέει με τον υλικό κόσμο. Παραμένει όμως χαλαρή δίνοντας στον άνδρα και στη γυναίκα την επιλογή του βαθμού που θα επιτρέψουν να δεσμευτούν στις φυσικές αισθήσεις. Και ακριβώς σε αυτό το σημείο μπορούμε να κατανοήσουμε την αναφορά του Λουκρητίου στην αξία της ολιγάρκειας και του μέτρου ώστε να αποφθεχθεί η πτώση του Πύργου.
Τι γίνεται όμως όταν οι άνθρωποι κυριαρχούνται από την αλαζονεία και καταρρέει το οικοδόμημά τους; Όταν ο κεραυνός χτυπάει την κορυφή του Πύργου και ρίχνει το στέμμα τους; Τότε όσοι αδικήθηκαν αναζητούν εκδίκηση και όσοι παραμένουν αλυσοδεμένοι στα δεσμά του Διαβόλου διεκδικούν να αναλάβουν εκείνοι την εξουσία και τα πρωτεία ρίχνοντας τον κόσμο ξανά στο χάος
Επιστρέφοντας πάλι στο έργο του Λουκρητίου, βλέπουμε πως εμφανίζεται πλέον η ανάγκη για το Δίκαιο και οι στίχοι του δεν θα μπορούσαν να μην στέψουν τον καρτομάντη στις κάρτες του Αυτοκράτορα και της Δικαιοσύνης.
Ύστερα βρέθηκαν κάποιοι που δίδαξαν να οριστούν εξουσίες…
(Αυτοκράτορας) …και θεμελίωσαν κανόνες, για να θέλουν οι άνθρωποι να ζούνε με το νόμο
(Δικαιοσύνη).
Η βία και το άδικο μπλέκουν τους ανθρώπους στα δίχτυα τους, και τις πιο πολλές φορές το κακό γυρίζει σε αυτόν που το ξεκίνησε. Δεν είνι εύκολο να ζήσει ήσυχα και ειρηνικά όποιος καταπατά τις συνθήκες της κοινής ειρήνης
(Δικαιοσύνη).
Η παραπάνω ανάλυση του μικρού αυτού αποσπάσματος του έργου De rerum natura, είχε σαν σκοπό να δούμε από τη ματιά ενός καρτομάντη, πως διαχρονικές αξίες αρχαίων κειμένων μπορούν να πάρουν μορφή μέσω των εικόνων μιας δέσμης Ταρώ. Είναι μια καλή εξάσκση, ειδικά για τους αρχαρίους στην καρτομαντεία που ξεκινούν την μελέτη των συμβόλων και των αρχετύπων, να εντοπίζουν μέσα από κείμενα τις παραστάσεις εκείνες που παραπέμπουν στις αντίστοιχες κάρτες. Μέσα από την πρακτική αυτή θα διαπιστώσει κανείς πως η ελληνική φιλοσοφία αλλά και μετέπειτα η Εκκλησία (από τον 15αι.) επηρέασε τους ανθρώπους εκείνους που έφτιαξαν τα συστήματα μαντείας και αποτύπωσαν όλες τις διαχρονικές διδασκαλίες στις κάρτες τους.
Η έκδοση του αρχαίου κειμένου έχει γίνει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Θύραθεν, σε μετάφραση Θ. Αντωνιάδη, Ρ. Χαμέτη το 2013
Αναγνώσεις: 352